Pardus kurulumu için kullanılan araç özgün bir Pardus teknolojisi olan YALI‘dır. YALI adını “Yet Another Linux Installer” cümlesinin ilk harflerinden alıyor. YALI’nın amacı hızlı ve kolay bir şekilde Pardus 2009′u bilgisayarınıza kurmaktır. Kurulum işlemi için YALI öncelikle bilgisayarınıza ve yapılandırmanıza ilişkin bilgileri sizden alır ve daha sonra kurulum aşamasına geçer. YALI kurulumun her aşamasında ekranın sağ tarafında o adımla ilgili yardım bilgisini de sunuyor. Bu yardım bilgisini F1 tuşu ile görebilirsiniz.

Kuruluma başlamak için öncelikle bilgisayarınızı CD’den başlayacak şekilde ayarlamanız gerekiyor. Bu ayar bilgisayarınızın BIOS’unda bulunur. Bu ayar bilgisayarınızın marka ve modeline göre değişebilir. BIOS’dan bu ayarı yaptıktan sonra Pardus 2009 CD’nizi bilgisayarınıza yerleştirin ve bilgisayarınızı yeniden başlatın.

Giriş ekranı geçtikten sonra karşınıza gelen ekranda Pardus 2009 kurulumuna geçebilirsiniz. Bu ekranda görülen seçeneklerse şunlardır:

• Pardus 2009: YALI’yı çalıştırır ve kuruluma geçmenizi sağlar
• Sistemi Sabit Diskten Aç: Sisteminizde yer alan ilk sabit diskin yükleme alanını çalıştırır ve bilgisayarınızda bulunan işletim sistemi açılır.
• Bellek Testi: Bilgisayarınızda bulunan RAM belleği test etmeniz ve muhtemel hataları görmeniz için konulan bir test programıdır.
• Donanım Bilgisi: Bilgisayarınızın donanım bilgisini gösterir.

Vurgu Pardus seçeneğinin üzerindeyken ekranın altında açılış seçeneklerini görebilirsiniz. Eğer deneyimli bir kullanıcı değilseniz bu seçenekleri değiştirmemenizi öneririz.

Pardus 2009 ön yükleme ekranında klavye kısayollarını kullanmanız mümkündür. F1 tuşu ile ön yükleme yardımını, F2 tuşu ile dil seçimini, F3 ve F4 tuşları ile grafik ekran ayarlarını ve çözünürlüğü son olarak F5 tuşu ile beraber çekirdek parametrelerini ayarlayabilirsiniz. Tüm ayarları kendinize göre yaptıkta sonra -eğer özel ayar gerektiren bir donanımınız yoksa bu ayarları değiştirmenize gerek yoktur- enter tuşunu kullanarak kuruluma geçebilirsiniz.

Bilgisayarınız hızına göre YALI’nın yüklenmesi birkaç dakika alacaktır. YALI’nın yüklenmesiyle beraber karşınıza ilk olarak lisans ekranı gelecektir. Bu ekranda size yazılımla ilgili tüm özgürlükleri veren GNU GPL lisansını okuyabilir ve eğer bu lisans şartlarını kabul ediyorsanız Kabul Ediyorum seçeneğini işaretleyip kuruluma devam edebilirsiniz.

Eğer yardımı görüntülemek isterseniz “Yardımı Göster” düğmesine tıklayın. Sürüm notlarını merak ediyorsanız “Sürüm Notları” düğmesiyle bu notları görüntüleyebilirsiniz.

Geri ve İleri düğmelerini kullanarak kurulumda ilerleyebilir ya da değiştirmek istediğiniz bir konu olursa geri gidebilirsiniz.

Sonraki ekranda CD doğruluğunu kontrol edebilirsiniz. Bu adım sorunsuz bir kurulum için son derece önemlidir. “CD Doğruluğunu Kontrol Et” düğmesine bastıktan sonra YALI, CD’de bulunan her paketi kontrol edecektir. CD kontrolü bittikten sonra “İleri” düğmesini kullanarak kuruluma devam edin.

Sonraki ekranda klavye haritanızı seçebilirsiniz. Kullandığınız dil ile klavye farklılık gösterebileceği gibi Türkçe klavye kullanan kullanıcılarsa Q ya da F klavye alışkanlıklarına göre klavye haritalarını seçebilirler. Klavye haritanızı seçtikten sonra seçim kısmının altında yer alan kutuyu kullanarak, klavyenizin doğru ayarlanıp ayarlanmadığını kontrol edebilirsiniz.

Sonraki ekran, tarih, saat ve zaman diliminizi ayarlayabileceğiniz ekrandır. Tarihi, saati ve bulunduğunuz yeri düzenleyebilirsiniz. Yaptığınız ayarlar donanım saatinizin ayarlarını da güncelleyecektir.

Sonraki ekranda kullanıcılarınızı ayarlayabilirsiniz. Sisteme bir kullanıcı eklemek için ekranın üst kısmında bulunan ilgili kısımları doldurun. Gerçek adınızı ve kullanıcı adınızı girdikten sonra parolanızı girin ve “Kullanıcı Ekle” düğmesine basarak sisteme kullanıcınızı ekleyin. İsterseniz “Gelişmiş” düğmesiyle kullanıcı ayarlarında başka seçeneklerde seçebilirsiniz. Kullanıcı adınız büyük küçük harfe duyarlıdır. Kullanıcı isminde aksanlı harfler ve noktalama işaretleri kullanamayacağınız gibi kullanıcı adınızla parolanız aynı olamaz. Eğer eklediğiniz kullanıcıya yönetici haklarını vermek istiyorsanız, kullanıcıyı eklemeden önce ilgili kutucuğu tıklayarak kutuya onay işareti koymayı unutmayın.

Sisteme bir ya da daha fazla kullanıcı eklediğinizde bunlardan birinin otomatik olarak oturum açmasını istiyorsanız kullanıcıyı ekledikten sonra “Otomatik Giriş Kullanıcısı” listesinden bu kullanıcıyı seçebilirsiniz.

Eğer eklediğiniz kullanıcılardan birinde herhangi bir hata yaptıysanız bu kullanıcının bilgilerini düzenleyebilirsiniz. Kullanıcı listesinden eklediğiniz kullanıcıyı seçin ve ekranın üstünde değiştirmek istediğiniz bilgiyi düzenledikten sonra “Kullanıcıyı Düzenle” tuşuna basın.

Eğer eklediğiniz bir kullanıcıyı silmek isterseniz kullanıcı listesinden istediğiniz kullanıcıyı seçin ve “Seçili Kullanıcıyı Sil” tuşuna basın. Eğer eklediğiniz kullanıcıya parola sorulmamasını istiyorsanız “Bu kullanıcıya parola sorma” kutucuğunu işaretleyin. Tüm kullanıcılarınızı ve otomatik girişi ayarladıktan sonra kuruluma devam etmek için “İleri” tuşuna basın.

Sonraki ekran yönetici ayarlarını yaptığınız ekrandır. Her Linux sisteminde, o sistem üzerinde tam yetkisi bulunan bir sistem yöneticisi hesabı vardır. Bu sistem yöneticisi hesabının kullanıcı adı root olup bu kullanıcının parolasına sisteminizle ilgili önemli işlemleri gerçekleştirirken ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu yüzden bu parolayı oluştururken unutmayacağınız ama kolaylıkla tahmin edilemeyecek bir parola seçmeye özen gösterin.

Parolanızı girdikten sonra sisteminizin adını da belirleyebilirsiniz. Makine adı kısmından verebileceğiniz isim sisteminizi bir ağ üzerinde konumlandırdığınız zaman bilgisayarınızın ismi olarak gözükecektir.

Sonraki ekran disk bölümlendirme ekranıdır. Bu ekranda yapacağınız ayarlar diskinizin üzerinde yer alan verileri silebileceğinden yaptığınız ayarların doğruluğundan ve mevcut diskinizde yer alan bilgilerin mutlaka bir yedeğini aldığınızdan emin olun.

YALI bu yeni sürümüle Pardus 2009 kurulumu için size üç seçenek sunuyor. Bunlardan ilki, “Bölümleri yeniden boyutlandırmayı dene” ile boş alanı otomatik olarak biçimlendirmek ya da diğer alanların boyutlarını değiştirerek bir boş alan yaratmaktır. İkinci seçenek “Tüm disk bölümlerini sil” sabit diskinizin tamamını Pardus kurmak için kullanmak ve son seçenekse “Hayır, diskimi kendim bölümlendireceğim.”.

İlk seçenek olan “Bölümleri yeniden boyutlandırmayı dene”yi seçip bilgisayarınızda bulunan ve Pardus kurmak istediğiniz sabit diski seçin. İleri tuşuna basarak kuruluma devam edebilirsiniz.

İkinci seçenek olan “Tüm disk bölümlerini sil” seçeneğinde ise kurulumu yapacağınız sabit disk Pardus tarafından otomatik olarak  biçimlendirilir. Pardus kuracağınız sabit disk üzerinde yer alan tüm bilgiler silineceği için bu seçeneği kullanırken dikkatli olmalısınız.

“Hayır, diskimi kendim bölümlendireceğim.” seçeneğini seçip ileri tuşuna bastığınız zaman elle bölümlendirme ekranı açılacaktır. Bu ekranda mevcut disklerinizi görüntüleyip bu disklerin üzerinde yer alan bölümleri ayarlayabilirsiniz. Eğer bir bölümü silmek isterseniz o bölümü seçin ve Bölümü Sil’i işaretleyin. Aynı şekilde disk bölümünü yeniden boyutlandırabilirsiniz.

Tüm disk bölümlerini de tek bir seferde silmeniz mümkündür. Bunun için ekranın üst tarafında yer alan tuşu kullanın.

Diskinizde yer alan boş alanda ya da mevcut bir bölümü Pardus kullanımı için biçimlendirmeniz mümkündür. Pardus kurulumunda seçmeniz gereken ve seçimi ihtiyari olan bazı disk bölümleri vardır.

Zorunlu disk bölümü olarak Pardus sistem dosyalarının konacağı bir bölüm yaratmalısınız. İsteğe bağlı olarak kullanıcı dosyalarının da yer alacağı bir bölüm yaratabilirsiniz. Bu sayede sisteminizde bir sorun meydana gelse bile kullanıcı dosyalarınız zarar görmez. Ayrıca yeni sistem kurulumunda yarattığınız bu alanı kullanıcı dizini olarak gösterip ayarlarınızın ve kişisel dosyalarınızın kurduğunuz yeni sisteme de aktarılmasını sağlayabilirsiniz.

İsteğe bağlı olarak yaratılabilecek bir diğer alansa takas alanıdır. Eğer 1 GB altında bir RAM belleğe sahipseniz RAM’inizin iki katı kadar bir takas alanı yaratmanız tavsiye edilir.

Son olarak YALI’nın bu son sürümü ile gelen bir yenilikten daha bahsedelim. Eğer isterseniz genel depolama ihtiyaçlarınız için bir alan yaratmanız mümkün. Bu alanın biçimi ext4,ext3, ntfs ya da fat 32 olabilir. Bir disk bölümü ile ilgili seçim yaptığınızda bu seçimin onaylamak için Uygula düğmesine basmanız gerektiğini unutmayın.

Tüm disklerinizi bölümlendirip gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra eğer hazırsanız ileri tuşuna basın.

Sonraki ekrandaysa GRUB ön yükleyicisini nereye kurmak istediğiniz sorusuna cevap vermeniz gerekir. GRUB, Linux, Windows ve diğer işletim sistemlerinin tek bir bilgisayarda olması durumunda kullanıcının istediği işletim sistemiyle çalışabilmesine olanak sağlamak için yazılmış bir ön yükleme yöneticisidir. Pardus 2009 ile beraber sisteminizde o anda kurulu olan diğer işletim sistemleri tanınarak GRUB menüsüne otomatik olarak eklenecektir. Ancak eklenmesini istemiyorsanız ilgili kutucuktaki işareti kaldırın. Kurulum ekranında ise cevap vermeniz gereken soru GRUB’ın hangi sabit diske kurulacağı şeklindedir.

Eğer özel bir ayar yapmayı düşünmüyorsanız en mantıklı seçenek GRUB’u açılış diskinin başına kurmaktır. Bu sayede bilgisayarınızı başlattığınızda otomatik olarak GRUB ile karşılaşırsınız. Bir diğer seçenek olarak GRUB’u Pardus yüklü olan diskin başına kurabilirsiniz. Bu durumda Pardus’u başlatmak için Pardus yüklü olan diskin açılış diski olarak atanması gerekir. Üçüncü seçenekse listeden seçilmiş disktir. Son seçenekse GRUB’un kurulmaması yönündedir. Bu seçeneği eğer uzman bir kullanıcı değilseniz ve ne yaptığınızı bilmiyorsanız seçmeniz önerilmez.

Sonraki ekran kuruluma başlamadan önceki son adım ekranı. Bu ekranda bu aşamaya kadar kurulum için yapmış olduğunuz seçimlerin özeti yer alır. Eğer her şeyden eminseniz “Kuruluma Başla” seçeneğini işaretleyin. Kurulumun geri kalanında Özgürlükİçin topluluğunun sizin için hazırladığı Pardus ile ilgili bilgileri içeren mesajları okuyarak işletim sisteminizi yakından tanıyabilir ya da Pardus 2009 ile gelen yeniliklerden biri olan Tetris oyununu oynayabilirsiniz.

Kurulumun başından sonuna kadar devam eden süreçte kullanabileceğiniz kısayollar:

F1: Yardımı göster düğmesi ile aynı işlevi yerine getirir. Ekranın sağ tarafında kurulumun o adımı ile ilgili yardım bilgisini verir.

F2: Hata ayıklama ekranını açar.

F4: Tetris oyununu başlatır. Özelikle sistem kurulumu sırasında kurulumu beklerken vakit geçirmek için oldukça güzel bir seçenek.

F7: İmleç Pardusman olur.
F8: Arkaplanı siyah yapar.
F11: Terminal penceresini açar.

Kurulum tamamlandıktan sonra karşınıza gelen ekranda ileri düğmesine tıklayın. Kurulum CD’si otomatik olarak çıkarılacak ve sizden bilgisayarınızı yeniden başlatmanız istenecektir. Bilgisayarınızı yeniden başlattıktan sonra Pardus 2009′in keyfini çıkarabilirsiniz.

Pardus 2009′u çalıştırma ve sisteme giriş

Pardus 2009′u bilgisayarınıza yükledikten sonra bilgisayarınız ilk olarak yeniden başlattığınızda karşınıza GRUB ekranı gelecektir. Bu ekranda Pardus 2009′un yanında o anda bilgisayarınızda kurulu olan diğer işletim sistemleri de görüntülenir.(Ben de tek işletim sistemi var). Başlatmak istediğiniz işletim sisteminin üstüne gelerek <enter> tuşuna basarak o işletim sisteminin çalışmasını sağlayabilirsiniz.

Pardus ile ilgili çekirdek güncellemeleri yaptığınız zaman yeni çekirdekler bu listeye otomatik olarak eklenecektir. Eski çekirdeklerse herhangi bir sorun çıkması durumunda sisteminizi açabilmeniz için listede kalmaya devam edecektir. Bu listeyi Sistem Ayarlarında bulunan Açılış Yöneticisi aracılığı ile düzenlemeniz mümkündür.

Sisteminiz açıldığında eğer otomatik giriş yöneticisi seçilmediyse kullanıcı adınızı ve parolanızı girmenizi isteyen KDM ekranı sizi karşılayacaktır. Kullanıcınızı seçin ve parolanızı girin. Masaüstünüz yüklendikten sonra sizi Pardus ile ilgili temel masaüstü ayarlarını yapmanız için Kaptan karşılayacaktır.

Kaptan, masaüstü ve Pardus ile ilgili ilk yapmanız gereken ayarlarda size yol gösteren özgün bir Pardus teknolojisidir. Kaptanla tanışmak ve Pardus’un ilk ayarları için bu yazımıza göz atabilirsiniz.

Yayınlandığı Yer: www.ozgurlukicin.com